به نام خداوند جان و خرد

هفده سال از بازنشستن حکیم ابوعلی سینا بر کرسی آموزش و پژوهش و آزاد اندیشی دانشگاه های علوم پزشکی گذشته است و برگزاری یک گردهمایی از اندیشمندان و پژوهشگران عرصه طب ایرانی برای نقد دستاوردها یک ضرورت بود.

به این بهانه خواستم درباره نقد صحبت کنیم! نقد، نقاد، انتقاد و نقدینگی؛ واژگان آشنا و مرتبطی هستند.

نقد به ظاهر ساختن عیوب یا محاسن گفته می شود، همچنین جدا کردن خوب از بد؛ همچنین به معنای پول و سرمایه و سکه و ارزش و بها. نقاد کسی است که خوب و بد یا سره و ناسره  را از هم جدا می کند. انتقاد اما هم به معنی جدا کردن خوب از بد، و هم به مفهوم اعتراض و ایراد و خرده گیری و عیب جویی است. اما می تواند جدا کردن و تمییز دادن و برداشتن جنس با ارزش و دور کردن بی ارزش ها باشد. و نقدینه، وجه نقد و پول و درم و دینار است، یعنی همان خوبی های باارزش جدا شده.

مقصودم چه بود؟ اینکه مخاطب این نوشتار بداند که هم پژوهشگران عرصه طب ایرانی، خود نقاد و منتقد هستند؛ به این معنا که آمده اند تا ضمن خدمت و آموزش، به تیغ تیز نقد، سره و ناسره را بشناسند و جدا کنند و علم نافع را از دل تاریخ بیرون بکشند همانطور که هفده سال است چنین می کنیم.

و از سوئی از هر نقد منصفانه و نصیحت مشفقانه استقبال می کنند تا هر که در دایره دانش و تجربه سخنی برای تمیز سره از ناسره  می گوید به دیده منت بگذاریم و حرف حساب را بپسندیم و بپذیریم. ما حتما نیاز به منتقد صاحب صلاحیت و متفکر داریم و گمان می کنیم این گونه نقد حتما باعث رشد ما می شود. دیگر دوران پاسخ و مجادله تمام شده و به نظر می رسد مخالفان توسعه علمی طب ایرانی (و نه منتقدان منصف) یا از سر ناآگاهی و متعصبانه مخالفت می کنند و یا از غرض و لجاجت های سیاسی اجتماعی!

کسب رتبه چهارم جهان در تولید علم طب مکمل و داروسازی سنتی گواه همین مطلب است و اگر برخی منتقدان، بدون مطالعه کافی یا مغرضانه این رتبه را به سایر گروه های پزشکی و داروسازی منتسب کنند باید دانست این رتبه بندی جدید نیست و سایر گروه ها و دانشکده ها بودند در حالی که ما جایگاه خوبی در این رتبه بندی نداشتیم، اما از زمان تاسیس دانشکده های طب ایرانی و راه اندازی رشته های طب سنتی ایرانی، داروسازی سنتی و تاریخ پزشکی این جایگاه به دست آمد و حفظ شد. و البته که توجه به سه کشور نخست یعنی چین و آمریکا و هند، چه به لحاظ جمعیتی و چه بودجه حمایتی از یک سو و کشورهای بعدی یعنی کره جنوبی، برزیل و آلمان موضوعی قابل تامل و نشانه رقابتی بسیار سخت است.

پایان سخن اینکه:

اگر چه حُسن فروشان به جلوه آمده‌اند

کسی به حُسن و ملاحت به یارِ ما نرسد

هزار نقش برآید ز کِلکِ صُنع و یکی

به دلپذیری نقشِ نگارِ ما نرسد

هزار نقد به بازارِ کائنات آرند

یکی به سکۀ صاحب عیارِ ما نرسد

دریغ قافله عمر کآن‌چُنان رفتند

که گَردشان به هوایِ دیارِ ما نرسد

دلا ز رنجِ حسودان مرنج و واثق باش

که بد به خاطرِ امیدوارِ ما نرسد

دکتر حسین رضایی زاده

دبیر علمی اولین کنگره ملی طب ایرانی